Συνήθως οι άνθρωποι διαφωνούμε μεταξύ μας. Είναι πολύ περισσότερες οι φορές που αντιδράσαμε αρνητικά σε κάτι που ακούσαμε παρά το αντίθετο. Είναι φυσικό να μην μπορούμε να συμφωνήσουμε αφού είμαστε όλοι μας εντελώς διαφορετικοί. Εξωτερικά πάνω κάτω όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίδιοι, αλλά εσωτερικά ο κάθε άνθρωπος είναι από μόνος του ένας άλυτος γρίφος, ένα μυστήριο με απρόβλεπτη εξέλιξη.
Στον κόσμο των υπόλοιπων ζώων σχεδόν τα πάντα λειτουργούν με το ένστικτο. Κυνηγούν από ένστικτο, χτίζουν φωλιές σε συγκεκριμένες μεριές από ένστικτο, συναντιούνται μια φορά στο τόσο στον ίδιο τόπο για να ζευγαρώσουν από ένστικτο. Και είναι πολύ μακρύτερη η λίστα αυτή. Το μόνο ζώο που δεν λειτουργεί όπως τα υπόλοιπα είναι ξεκάθαρο ότι αυτό είναι ο άνθρωπος.
Κανένα ζώο δεν φωλιάζει δίπλα στα υπόλοιπα όμοιά του. Τα ζώα των ομάδων ή των αγελών έχουν ως επί το πλείστο συγγενικές σχέσεις και είναι ενός συγκεκριμένου αριθμού. Αλλά πχ δεν θα δεις ποτέ μια αγέλη λιονταριών να μένει κοντά σε μια άλλη αγέλη. Ίσα ίσα που αν βρεθούν στον ίδιο χώρο θα πολεμήσουν σκληρά μέχρι θανάτου. Αλλά για να μην πάμε μακριά, για παράδειγμα τα πρόβατα. Δεν έχω δει στη ζωή μου δύο διαφορετικά κοπάδια να ζουν μαζί στον ίδιο χώρο. Το γράφω αυτό γιατί τα πρόβατα είναι οικόσιτα ζώα και έχουν αλλάξει πλέον πολλά από τα στοιχεία που διατηρούν ακόμα οι άγριοι συγγενείς τους.
Και το παραπάνω συμπέρασμα αφορά ζώα του ίδιου είδους, φυτοφάγα με φυτοφάγα και σαρκοφάγα με σαρκοφάγα. Ούτε τα μεν ούτε τα δε μπορούν να συνυπάρξουν με άλλα, ξένης ομάδας ή αγέλης. Με λίγα λόγια όσο εχθρική θα είναι μια αγέλη λιονταριών απέναντι σε μια ξένη αγέλη λιονταριών άλλο τόσο θα είναι απέναντι σε ύαινες, σε αγριόσκυλα, τσακάλια κ.ο.κ. Λίγο πιο ήπιων τόνων είναι τα πράγματα στα φυτοφάγα τα οποία είναι σκληρά με τα όμοιά τους αλλά συνήθως δεν έρχονται σε αντιπαράθεση με άλλα κοπάδια ή άλλα είδη φυτοφάγων. Όλοι μαζί βοσκάνε και πίνουν νερό αλλά ο καθένας στη μεριά του και στον χώρο του.
Εμείς, λοιπόν, οι άνθρωποι που πετάξαμε από πάνω μας το ένστικτο και βάλαμε σε λειτουργία τη λογική μας, καταλήξαμε να κάνουμε παράλογες επιλογές και να έχουμε περίεργες προτιμήσεις. Προτιμάμε να μένουμε πενήντα οικογένειες σε ένα κτίριο, στοιβαζόμαστε σε μεγάλες πόλεις και ζούμε παράλογα αγχωτικές ζωές. Λειτουργούμε ρομποτικά, προγραμματισμένα με μια πολύ ιδιαίτερη λογική, παράγουμε για να πληρώσουμε περισσότερα από όσα καταναλώνουμε. Ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει ισορροπία σε αυτό, πάντοτε θα δημιουργείται και θα μεγαλώνει ένα χάσμα τόσο πνευματικό όσο και υλικό που μπορεί να φτάσει έναν άνθρωπο στο να ξεπεράσει τα όρια της ίδιας του της λογικής και να τρελαθεί. Κυριολεκτικά να τρελαθεί!
Έχουμε σταματήσει να διαφωνούμε με ουσία για την ποιότητα της ζωής μας. Για παράδειγμα, ψηφίζεται ένας νόμος που δεν συμφέρει το σύνολο της κοινωνίας, η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν συμφωνούν με αυτόν τον νόμο αλλά κανένας δεν δίνει δύναμη στη διαφωνία του. Λέει ο άλλος «Κάνε αυτό έτσι, αλλιώς θα υποστείς τις συνέπειες» και εσύ που το μόνο που κάνεις είναι να λες «Δεν συμφωνώ με αυτό», στην ουσία δεν κάνεις κάτι απλά εκφράζεις την αντίθεσή σου με αυτό που τελικά θα κάνεις! Αν είναι δυνατόν αυτή η τρέλα! Και μένεις απαθής, στενοχωρημένος και πνιγμένος από την κατάθλιψη, βαλτωμένος και παραδομένος σε μια ζωή που διαφωνείς με αυτήν αλλά τη ζεις κανονικά και με τον νόμο.
Η ουσία της διαφωνίας είναι η εύρεση της λύσης. Είμαστε δυο και διαφωνούμε για ένα θέμα. Αντί να παλεύουμε για να πείσουμε ο ένας τον άλλο για το αντίθετο από αυτό που πιστεύει ο καθένας μας, θα πρέπει να δούμε τι είναι αυτό που θα μας έκανε και τους δύο να συμφωνήσουμε. Και επειδή συνήθως οι διαφωνίες γίνονται για πράγματα που συμφέρουν είτε τη μία είτε την άλλη πλευρά, η ουσία είναι να βρουν και οι δύο τι τους συμφέρει από κοινού και να προχωρήσουν σε αυτήν τη λύση. Το ακριβώς αντίθετο δηλαδή από αυτό που συμβαίνει συνήθως στις αίθουσες που συγκεντρώνονται οι πολιτικοί, οι άνθρωποι που επιλέχτηκαν να βρουν αυτές τις λύσεις, Άνθρωποι που επιλέχθηκαν για να βάλουν κάτω τις διαφωνίες τους και να βρουν την κοινή λύση που θα συμφέρει το σύνολο.
Αλλά για να μπορέσει να ισχύσει το παραπάνω θα πρέπει να γίνουν δύο βασικά πράγματα. Να μείνει εκτός συζήτησης ο εγωισμός του ανθρώπου, που αποτελεί μία πολύ σημαντική διαφορά του από τα υπόλοιπα ζώα. Αυτός ο εσωτερικός διάολος που κάνει τους ανθρώπους να λειτουργούν άλογα και αρρωστημένα. Αυτός ο εγωισμός είναι που οδηγεί σε δράματα, σοβαρά και μικρότερης έντασης, δράματα που σημαδεύουν ολόκληρες γενιές και ζωές ανθρώπων. Το δεύτερο ελάττωμα που θα πρέπει να μείνει εκτός κάδρου είναι φυσικά η τάση… διαφθοράς που κρύβει ο καθένας μέσα του. Ειδικά όταν η θέση η οποία βρίσκεται αφορά τις ζωές άλλων ανθρώπων τότε είναι που θέλει μεγαλύτερη προσοχή. Η διαφθορά σε συνδυασμό με τον εγωισμό είναι δύο αγκάθια που έχουν μπει για τα καλά στο πετσί του ανθρώπου και τον έχουν μολύνει μέχρι το μεδούλι.
Αλλά ποτέ δεν είναι αργά για αλλαγή. Αλλαγή στον τρόπο σκέψης, στην συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους, γενικότερα η κατάστασή μας, αν και δεν της φαίνεται, παίρνει ακόμα διορθώσεις. Η ουσία του να λειτουργείς με τη λογική είναι για να μπορείς να κάνεις τα πράγματα καλύτερα ακόμα και γι’ αυτόν που δεν διαθέτει αυτήν την ικανότητα. Για να γίνει αυτό πρέπει να συζητήσουν πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι και να διαφωνήσουν μεταξύ τους, ψάχνοντας πάντοτε την καλύτερη λύση για το σύνολο. Και όπως μας δίδαξε ο Περικλής των Αθηνών, για να μπορέσεις να φτιάξεις την τέλεια κοινωνία για τους άλλους πρέπει πρώτα να δώσεις κάτι από εσένα. Να στερηθείς για να μην στερήσεις. Να χάσεις λίγο εσύ για να κερδίσουν πολύ οι υπόλοιποι. Αυτό είναι η δύναμη της διαφωνίας. Όλοι μας διαφωνούμε, αυτό είναι το εύκολο. Το δύσκολο είναι το ζητούμενο, δηλαδή να καταφέρνουμε κάθε φορά να βρίσκουμε τη λύση που θα συμφέρει το σύνολο και όχι τη μειοψηφία.
Μιχάλης Βελτσίστας
