Με δύσκολο θέμα αποφάσισα να καταπιαστώ σήμερα. Κι όχι επειδή δεν έχω τι να γράψω. Ίσα ίσα. Είναι μια τεράστια κουβέντα, ατελείωτη. Το δύσκολο είναι να προσεγγίσεις το συγκεκριμένο θέμα με νηφαλιότητα, να είσαι ανοιχτός σε συζήτηση.

Και ξεκινάω. Ζούμε σε μια χώρα με βαθιά πίστη στη θρησκεία μας και στην παράδοση. Μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και μαθαίνουν και στο σχολείο για τις χριστιανικές εορτές και εθνικές επετείους, κάνουν εκδηλώσεις για να τιμήσουν τους ήρωες που πολέμησαν για τη χώρα μας, εκκλησιάζονται και κάνουν προσευχή στο σχολείο κάθε πρωί.

Έχουν γίνει, όμως, με τα χρόνια πολλές αλλαγές από τότε που οι γονείς μας κι εμείς πηγαίναμε σχολείο. Οι τάξεις, πλέον, είναι πολυπολιτισμικές και οι μαθητές δεν είναι πλέον όλοι χριστιανοί ορθόδοξοι. Ωστόσο, η διδασκαλία παραμένει σχεδόν η ίδια με κάποιες επιδερμικές αλλαγές στα βιβλία. Αλλά όλοι μας, γονείς, δάσκαλοι, μαθητές πορευόμαστε κυρίως με την παράδοση που είχαμε από τους γονείς μας. Ο δάσκαλος που δεν πιστεύει στο Θεό είναι κάποιες φορές δακτυλοδεικτούμενος, ειδικά σε μικρές κοινωνίες. Και οι γονείς μεγαλώνουν “σωστά” το παιδί τους αν το πηγαίνουν στην εκκλησία κάθε Κυριακή.

Είναι μεταβατικά αυτά τα χρόνια.

Όσο περισσότερο αλλάζει το τοπίο, διαμορφώνεται μια διαφορετική πραγματικότητα. Δεν ξέρω αν είναι “καλή” αυτή η νέα πραγματικότητα, όλες αυτές οι αλλαγές που θα γίνονται σιγά σιγά (ή και γρήγορα) στον τρόπο που μεγαλώνει η νέα γενιά. Δημιουργούνται νέα δεδομένα καθημερινά.

Αλλά δε χρειάζεται να είναι για κακό.

Δε χρειάζεται να νιώθουμε ότι γίνεται κάποιος “πόλεμος” ενάντια στην παράδοσή μας, στη θρησκεία μας, στην εθνική μας ταυτότητα. Οι αλλαγές είναι φυσιολογικές. Είναι η εξέλιξη της ζωής. Η μοναδικότητα της κάθε γενιάς, της κάθε πορείας.

Αφορμή για όλα αυτά που γράφω είναι τα τεράστια θέματα που είδαμε και διαβάσαμε με το φετινό εορτασμό των Θεοφανίων και ακόμα περισσότερο, από την αρχή της πανδημίας, με το περιβόητο ερώτημα αν “μεταδίδεται ο ιός όταν κοινωνάμε“.

Η Θεία Ευχαριστία είναι το κέντρο της πίστης για τους πιστούς χριστιανούς. Είναι ο τρόπος που οι πιστοί ενώνονται με τον Κύριο. Είναι ένα μυστήριο που, βέβαια, απαιτεί βαθιά πίστη, την πεποίθηση, δηλαδή, ότι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού λαμβάνεται μόνο “εις ίαση ψυχής και σώματος”. Απαιτείται η πίστη. Να πιστεύει, δηλαδή, εκείνος που μεταλαμβάνει πως ο Χριστός είναι ο Κύριος και Σωτήρας του, άσχετο με το πόσο συχνά εκκλησιάζεται και μεταλαμβάνει.

Η επιστήμη είναι η εξακριβωμένη και τεκμηριωμένη γνώση, που με πειράματα, μελέτες, ανακαλύψεις έχει βοηθήσει την ανθρωπότητα να προχωρήσει, να δημιουργήσει, να λύσει σοβαρά προβλήματα επιβίωσης, αρχικά, αλλά και να λύσει “άλυτα” μυστήρια του σύμπαντος.

Δε γίνεται να δημιουργούνται τέτοια διλήμματα που δυναμιτίζουν το ήδη τεταμένο κλίμα.

Η όλη συζήτηση γίνεται σε λάθος βάση: η μία πλευρά καταφεύγει σε χλευασμό των πιστών που “δεν καταλαβαίνουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και είναι κολλημένοι στη θρησκεία” και η άλλη πλευρά προσπαθεί με νύχια και με δόντια να “πολεμήσει για τη θρησκεία της” και νιώθει ότι οι “απέναντι” θέλουν να “πατάξουν” την Ορθοδοξία.

Κοινό σημείο και στις δύο πλευρές είναι η ακραία αντίδραση, ο φανατισμός.

Ο φανατισμός δημιουργεί περισσότερα προβλήματα. Ποτέ δεν κατάφερε και δε θα καταφέρει να τα λύσει.

Τα προβλήματα δημιουργούνται τόσα χρόνια γιατί εκκλησία και κράτος στην Ελλάδα έχουν αυτή την “ιδιόρρυθμη”, αλληλεξαρτώμενη σχέση, μια σχέση που συχνά “ανεβάζει” και “ρίχνει” κυβερνήσεις και δίνει ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στους πιστούς-ψηφοφόρους.

Τα θέματα πρέπει να λυθούν στη ρίζα τους με την παιδεία και τη μόρφωση.

Είμαστε και Έλληνες και χριστιανοί. Κάποιοι από εμάς. Αλλά δεν είμαστε μόνοι μας στη χώρα. Και αυτό είναι καλό. Είμαστε άνθρωποι όλοι μας που ζούμε μαζί και χτίζουμε το μέλλον της χώρας μας παρέα. Όλοι γι’ αυτό δουλεύουμε κι ας μη γεννηθήκαμε όλοι εδώ. Θα περάσουν, ίσως, πολλά χρόνια για να αποβάλλουμε την ξενοφοβία μας, το ρατσισμό, τη δυσκολία αποδοχής καθετί διαφορετικού.

Μέχρι να γίνει αυτό, όμως, ας σεβόμαστε το συνάνθρωπό μας και τα πιστεύω του. Να μην τον λοιδωρούμε, να μην τον απομονώνουμε.

Η πανδημία έχει βγάλει στην επιφάνεια μεγάλα θέματα για τη σχέση πίστης και επιστήμης.

Αλλά δεν χρειάζεται ούτε να σκανδαλίζουμε τους πιστούς, ούτε να ρισκάρουμε ανθρώπινες ζωές. Να έχουμε το μυαλό μας ανοιχτό, να δούμε και την άλλη οπτική. Να είμαστε νηφάλιοι στην αντίθετη άποψη. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Ο άνθρωπος δίπλα μας έχει μεγαλύτερη αξία από οποιαδήποτε πεποίθηση. Ας αγαπήσουμε το συνάνθρωπό μας, να τον προσέχουμε. Αναμφίβολα, οι ιοί είναι επικίνδυνοι. Δε χρειάζεται να έρθει στην πόρτα μας για να το καταλάβουμε. Έρχονται περίεργες μέρες. Ας είμαστε όλοι μαζί, έστω και νοητά.

Βάσω Ζ. Νικολογιάννη