Η μαραθωνοδρόμος Δήμητρα Ιορδανίδου το πρωί της Τρίτης 2/11 κατευθυνόταν στη δουλειά της στη Θεσσαλονίκη με το ποδήλατο, όπως έκανε κάθε μέρα. Κάποια στιγμή ο οδηγός ενός φορτηγού έστριψε δεξιά, αλλά δεν την είδε, με αποτέλεσμα να την παρασύρει και να την εγκλωβίσει στις ρόδες του. Η Δήμητρα υπέκυψε στα τραύματά της.
Δε θα μπω στη διαδικασία απόδοσης ευθυνών. Δε γνωρίζω και περισσότερα. Δυστυχώς, όμως, παρόμοια ατυχήματα έχουν συμβεί πολλές φορές, ειδικά στη χώρα μας. Είναι σχεδόν αδύνατο να τρέξουμε, να περπατήσουμε ή να κάνουμε ποδήλατο με ασφάλεια στους περισσότερους δρόμους και το να μην κάνουμε μεγάλες αποστάσεις ή να μη βγαίνουμε εκτός των “τειχών” της πόλης μας δεν είναι λύση.
Ο κόσμος προχωρά και η δημιουργία φιλικών πόλεων σε ποδηλάτες και πεζούς είναι μονόδρομος.
Πάρα πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο έχουν δραστηριοποιηθεί και κινητοποιηθεί στο ζήτημα αυτό. Οι κάτοικοι χρειαζόμαστε περισσότερο χώρο για ασφαλές περπάτημα, τζόκινγκ και ποδηλασία, ειδικά σε εποχές πανδημιών, με περιορισμούς στις κοινωνικές αποστάσεις. Επιπλέον, τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα όχι μόνο για άσκηση και κοινωνικούς λόγους, αλλά και για μείωση της χρήσης αυτοκινήτων και μηχανών για τις απαραίτητες μετακινήσεις μας.
Αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιήσουμε το αυτοκίνητο γιατί “πού θα πας με το ποδήλατο μέσα στα αυτοκίνητα;”. Είναι κάτι απρόσιτο, άβατο. Και επιπλέον, δυσκολεύουμε και αγχώνουμε και τους οδηγούς με τα αυτοκίνητα. Δεν είναι μόνο θέμα των πεζών και ποδηλατών.
Ειδικά για την περίοδο της πανδημίας, όπως έγραψα, πολλοί είναι οι άνθρωποι που έχουν αλλάξει τον τρόπο που δουλεύουν, που μετακινούνται, που περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Δυσκολεύονται ακόμα και στη χρήση των μέσων μεταφοράς λόγω του φόβου του συνωστισμού.
Οι ήδη περιορισμένοι χώροι των αστικών πάρκων και σημείων αναψυχής υπόκεινται σε αυξανόμενη πίεση, με πολλούς να είναι ακόμα και κλειστοί ανά περιόδους για την πρόληψη της εξάπλωσης του κορωνοϊού, περιορίζοντας περαιτέρω την πρόσβαση των κατοίκων των πόλεων στη “φύση”. Κι όταν η κυκλοφορία αυτοκινήτων μειώνεται λόγω των περιορισμών, υπάρχουν εκτεταμένες ανησυχίες σχετικά με την αύξηση των οδηγών που τρέχουν με υπερβολική ταχύτητα και θέτουν σε κίνδυνο όσους περπατούν και κάνουν ποδήλατο.
Με τους πεζούς στριμωγμένους σε στενά πεζοδρόμια και στρέμματα άδειας ασφάλτου στους δρόμους, στο εξωτερικό ήδη έχουν υλοποιήσει λύσεις όπως χαμηλότερα όρια ταχύτητας, “φιλτράρισμα” των οικιστικών δρόμων με ζαρντινιέρες, εισαγωγή ποδηλατοδρόμων έκτακτης ανάγκης, επαρκή φωτισμό, πινακίδες και φανάρια και επέκταση των πεζοδρομίων.
Ένας αυξανόμενος αριθμός πόλεων σε όλο τον κόσμο ανακατανέμει προσωρινά τον οδικό χώρο από αυτοκίνητα για πεζούς και ποδήλατα για να βοηθήσουν τους εργαζόμενους να μετακινούνται και να διατηρήσουν τους κατοίκους υγιείς και δραστήριους, τηρώντας παράλληλα και τα πρωτόκολλα covid για τις αποστάσεις.
Στο Λονδίνο, συγκεκριμένα, το γραφείο του δημάρχου αναπτύσσει ένα σχέδιο που θα επιτρέψει σε περισσότερους ανθρώπους να περπατούν και να κάνουν ποδήλατο για βασικές μετακινήσεις, επεκτείνοντας τους πεζόδρομους, περιορίζοντας την οδήγηση στους εμπορικούς δρόμους και προσθέτοντας επιπλέον ποδηλατόδρομους.
Παρόμοια πλάνα εφαρμόζονται και αλλού. Το Παρίσι έχει δημιουργήσει 650 χιλιόμετρα νέων ποδηλατοδρόμων, συμπεριλαμβανομένων επιλογών “pop up” που έχουν διευρύνει τις διαδρομές ποδηλασίας, μειώνοντας τον χώρο που δίνεται στα αυτοκίνητα. Στο Μιλάνο 22 μίλια δρόμων, που χρησιμοποιούνται επίσημα από αυτοκίνητα, έχουν μετατραπεί σε διαδρομές πεζοπορίας και ποδηλασίας. Στην πρωτεύουσα της Κολομβίας, Μπογκοτά, έχουν γίνει 75 μίλια δρόμων χωρίς μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς.
Αυτές οι προσωρινές, έστω, αλλαγές θα μπορούσαν να μειώσουν τη συνολική ζήτηση για μηχανοκίνητες μετακινήσεις στο μέλλον. Με καθαρότερο αέρα και ισχυρότερους κοινωνικούς δεσμούς, όλο και λιγότεροι άνθρωποι θα θέλουν να επιστρέψει η ζωή στους δρόμους στην «κανονικότητα» μετά την πανδημία.
Η μείωση του αριθμού των οχημάτων ντίζελ και βενζίνης, η παροχή περισσότερου χώρου στους ανθρώπους για περπάτημα, τρέξιμο και ποδήλατο στους δρόμους της πόλης και ο καθορισμός περισσότερων χώρων πρασίνου για να απολαμβάνουν οι κάτοικοι θα μπορούσε να κάνει τις αστικές περιοχές μόνιμα πιο ευτυχισμένες.
Οι δήμοι της χώρας θα πρέπει να θεσπίσουν μέτρα επειγόντως για να καταστήσουν την άσκηση, το περπάτημα και το ποδήλατο ασφαλέστερα, αλλά και πιο ελκυστικές επιλογές. Αυτό, ίσως, είναι σχετικά απλό σε όρους μηχανικής, αλλά μπορεί να είναι πολιτικά προκλητικό λόγω της αντίθεσης από ομάδες που αναμένουν να επηρεαστούν αρνητικά. Η παραχώρηση τμήματος του δρόμου προς όφελος του περπατήματος και της ποδηλασίας συνήθως προσελκύει κάποια αντίθεση από οδηγούς αυτοκινήτων και ταξί, επιχειρήσεις που ανησυχούν για απώλεια πελατών και προβλήματα με τα οχήματα παράδοσης. Μπορεί να γίνει κάποιο ψήφισμα από το δήμο ώστε να εξεταστεί η θετική ή όχι στάση του συνόλου των κατοίκων για το αν οι επενδύσεις σε υποδομές πεζοπορίας και ποδηλασίας θα ήταν καλές για την πόλη.
Μπορεί, αρχικά, να γίνουν πιλοτικά κάποια τμήματα του δρόμου ποδηλατόδρομοι ή μονοπάτια για πεζούς, για να φανεί και η στάση των ανθρώπων στη χρήση τους.
Σίγουρα υπάρχουν πιο ειδικοί από μένα για να καταγράψουν τα προτεινόμενα μέτρα που μπορούν να λάβουν τα δημοτικά συμβούλια. Το βασικό, όμως, είναι να ξεκινήσει αυτή η συζήτηση, να καταγραφεί η μεγάλη ανάγκη για μέτρα.
Μέχρι τότε, φοράμε τα ανακλαστικά μας, εξοπλιζόμαστε με φακό αν τρέχουμε σε ώρες που δεν έχει πολύ φως, προτιμάμε να πηγαίνουμε κατά ομάδες και χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν σημεία όπου είμαστε ορατοί στους οδηγούς. Κι όταν είμαστε εμείς ο οδηγός, πηγαίνουμε με μεγάλη προσοχή σε στροφές και σημεία περιορισμένης ορατότητας γιατί ποτέ δεν ξέρουμε πότε θα εμφανιστεί ποδηλάτης ή πεζός.
ΥΓ. Για περισσότερα σχετικά με το τι συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και τι θα μπορούσαν να κάνουν οι δήμοι, ανεβάζω τις παρακάτω φωτογραφίες για έμπνευση:
Βάσω Ζ. Νικολογιάννη
