Μερικώς φιλοσοφημένο κείμενο
Τι είναι η φαντασία; Είναι φυλακή ή μήπως μια διέξοδος από τη ρουτίνα του ρεαλισμού; Είναι μια κάποια μορφής ελπίδα για τους ρομαντικά σκεπτόμενους αυτού του κόσμου; Είναι οι μάγοι, τα ξόρκια και οι αστικοί μύθοι των λαών ή ένας τρόπος για να εξηγήσουμε πράγματα που μοιάζουν ανεξήγητα; Να πούμε αυτό που δεν λέγεται, αλλά με τέτοιο τρόπο ώστε να ειπωθεί;
Πολλά τα ερωτήματα για ένα θέμα που δεν αφορά κανέναν… Μπορεί όμως και λίγα αν πούμε οτι αφορά εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια σε ολόκληρη τη Γη. Το ζήτημα δεν είναι γιατί υπάρχει η φαντασία αλλά για ποιο λόγο τη χρησιμοποιούμε όπως τη χρησιμοποιούμε.
Στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας τη χρειαζόμαστε για να δώσουμε μια λογική σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει, που δεν είναι αληθινός. Χρειάζεσαι φαντασία για να χωνέψεις οτι μια γάτα μιλάει σαν κι εμάς όπως για παράδειγμα ο παπουτσωμένος γάτος, Ή για να μπορέσεις να αντιληφθείς τις απίστευτες/φανταστικές πόλεις και τα πλάσματα που φτιάχτηκαν για τον Πόλεμο των Άστρων.
Όλα αυτά, μέσω της φαντασίας, πρώτα δημιουργήθηκαν μέσα στα μυαλά αυτών που τα σκέφτηκαν και ύστερα αποτυπώθηκαν σε ένα χαρτί ή στο πανί του σινεμά. Επομένως είναι ικανότητα του ίδιου του ατόμου να φανταστεί κάτι που δεν υπάρχει, κάτι που δεν το έχει σκεφτεί ποτέ κανένας, κάτι πρωτόγνωρο.
Όπως επίσης είναι και δική του ευθύνη να προσπαθήσει να… εξηγήσει τη φαντασία του και στους υπόλοιπους. Γιατί αν όλα αυτά που σκέφτεσαι τα κρατήσεις κλεισμένα στο κεφάλι σου, τότε δύο δρόμοι υπάρχουν όπως το βλέπω εγώ. Είτε που θα χαθείς μέσα στη φαντασία σου και μαζί θα χάσεις και το μυαλό σου, είτε που θα γίνεις παράξενος και γραφικός για τους υπόλοιπους που δεν θα σε καταλαβαίνουν.
Ας πάμε σε ένα παράδειγμα που λογικά όλοι έχετε άποψη. Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών είναι ένα έπος και της λογοτεχνίας αλλά και του κινηματογράφου το οποίο αποτελεί πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Αν ο δημιουργός του κόσμου της Μέσης Γης, ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, κρατούσε μέσα στο κεφάλι του όλες αυτές τις ιδέες τότε πολύ λογικά θα έχανε το μυαλό του.
Αν ο ίδιος δεν μπορούσε να εξηγήσει με απλά λόγια τι είναι ένα ξωτικό, ένα χόμπιτ, ένα ορκ για παράδειγμα, το πιο πιθανό είναι να τον κορόιδευαν και να μην τον καταλάβαιναν οι γύρω του. Ειδικά τα χρόνια του Τόλκιν που έγινε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο κυνισμός και ο “σκοτεινός” ρεαλισμός κυριαρχούσαν σε όλη την Ευρώπη.
Κι όμως τα κατάφερε, όχι μόνο να βγάλει στο χαρτί οτι είχε στο κεφάλι του, αλλά να κάνει κατανοητό για κάθε άνθρωπο αυτόν τον μαγικό κόσμο που έφτιαξε από το μηδέν. Από τις γλώσσες που μιλούσαν οι λαοί της Μέσης Γης μέχρι και τη μυθολογία του φανταστικού αυτού κόσμου.
Γιατί η φαντασία είναι και θέμα ικανότητας… Γιατί μόνο ως τέτοια μπορεί να χαρακτηριστεί η κατανόηση της “τρέλας” που έχουν στο μυαλό τους άνθρωποι όπως ο Τόλκιν. Ακόμα και ο αρχαίος παραμυθάς, ο Αίσωπος, έδωσε ανθρώπινη υπόσταση σε ζώα όπως ο λαγός και η χελώνα -από τον διάσημο μύθο- για να μπορέσουν να καταλάβουν το δίδαγμά του αυτοί που διάβασαν την ιστορία.
Γι’ αυτό ο λαγός μιλάει με τη χελώνα, γι’ αυτό την ειρωνεύεται, γι’ αυτό στο τέλος την πάτησε από αυτήν. Όλα αυτά είναι ανθρώπινες καταστάσεις, δεν υπάρχουν στο ζωικό βασίλειο.
Και πάνω στο τελευταίο σχόλιο θα κλείσω με τούτο. Μέσα στο φιλοσοφικό πλαίσιο του κειμένου πάντοτε. Η φαντασία ίσως να είναι το μοναδικό, ουσιαστικό πράγμα/κατάσταση/ικανότητα που διαχωρίζει τους ανθρώπους από τα υπόλοιπα ζώα. Ή όπως μου είπε και η Σωτηρία: “Δεν το ξέρεις οτι δεν έχουν φαντασία τα ζώα“…
Τελευταίο και πιο σημαντικό; Φανταστείτε ελεύθερα και απεριόριστα!
Μιχάλης Βελτσίστας
*Απαγορεύεται ρητά η οποιαδήποτε χρήση, αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, φόρτωση (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά του περιεχομένου του δικτυακού τόπου, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του etoliko.gr*
