Τρόποι συγκομιδής ελιών

Η συγκομιδή των περισσότερων ποικιλιών ελαιοποιήσιμης και επιτραπέζιας ελιάς ξεκινάει από τα τέλη Οκτωβρίου και φθάνει έως και τον Ιανουάριο, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες της κάθε περιοχής. Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες ποικιλίες που συγκομίζονται και αργότερα, όπως η ελιά της Κέρκυρας, για παράδειγμα, που μπορεί να συγκομιστεί έως το Μάρτιο ή και τον Απρίλιο.

Οι τρόποι συγκομιδής ελιάς είναι:

• με τα χεριά
• με ραβδισμό
• με δόνηση
• με καροτσάκι
• με μάζεμα από το έδαφος
• με αυτοματοποιημένα μηχανήματα

Συλλογή με τα χέρια

Το μάζεμα των ελιών με τα χέρια είναι το καλύτερο και ο αποκλειστικός τρόπος συγκομιδής των επιτραπέζιων ελιών και ειδικότερα της ποικιλίας Καλάμων για να συλλεχθεί ποιοτικό προϊών.

Επίσης, οι ειδικοί την συμβουλεύουν και για την συγκομιδή των ελαιοποιήσιμων ποικιλιών ώστε να παραχθεί ανώτερο ποιοτικά ελαιόλαδο, αφού οι ελιές δεν τραυματίζονται. Κάτι που δεν συνηθίζεται,όμως, λόγο υψηλού κόστους.

Όταν τα δέντρα είναι χαμηλά η συλλογή γίνεται απ’ το έδαφος αλλιώς οι εργάτες ανεβαίνουν μέσα στο εσωτερικό του δέντρου ή χρησιμοποιούν σκάλες για να φτάσουν τα κλαδιά του δέντρου.

Η συγκομιδή γίνεται σε 2 με 3 «χεριά», ανάλογα με την ωρίμανση των επιτραπέζιων καρπών. Σε κάθε «χέρι» συγκομίζονται πρώτα οι μαύροι καρποί. Για να ξεκινήσει το επόμενο «χέρι» αναμένεται η ωρίμανση των πράσινων που έχουν απομείνει στο δεντρό από το προηγούμενο «χέρι».

Συλλογή με ραβδισμό

Είναι ο παραδοσιακός τρόπος συλλογής που χρησιμοποιείται στην περισσότερη Ελλάδα και η αρχή του χάνεται στους αιώνες. Οι αρχαίοι Έλληνες καθώς και οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν την ίδια μέθοδο.

Κάτω από τα λιόδεντρα στρώνονται λωρίδες πανιών (λαδόπανα)  και με ευλύγιστα ραβδιά, σε διάφορα μήκη, χτυπούν τους κλάδους του δέντρου μέχρι που να πέσει ο καρπός.

Είναι ένας τρόπος συγκομιδής που τον συναντούμε κυρίως στις ελαιοποιήσιμες ποικίλες και σε μικρότερη έκταση στις επιτραπέζιες.

Η τεχνική αυτή είναι πιο οικονομική από την προηγούμενη με βασικότερο μειονέκτημα τον τραυματισμό ενός ποσοστού ελαιοκάρπου και των φυτών. Οι κακώσεις του καρπού αυξάνουν τις δυνατότητες μόλυνσης (βακτηριδίων, μυκήτων, κ.ά.) η οποία έχει σαν αποτέλεσμα στις επιτραπέζιες ποικιλίες οι καρποί να μην είναι εμπορεύσιμοι και να πάνε για επεξεργασία και στις ελαιοποιήσιμες προκαλέσει αύξηση της οξύτητας και πτώση της ποιότητας του λαδιού.

Γι αυτό οι ειδικοί συμβουλεύουν στις λαδολιές που μαζεύονται με αυτή την μέθοδο να αλέθονται όσο το δυνατό νωρίτερα, 24-36 ώρες από την συλλογή.

Ακόμα ο τραυματισμός προκαλεί βλάβες στους οφθαλμούς του φυτού και είναι μία από τις αιτίες της πτώσης της παραγωγής την επόμενη χρονιά.

Τα τελευταία χρονιά τείνει να αντικατασταθούν τα ραβδιά με ηλεκτρομηχανές κρούσεως ( λειτουργούν με μπαταρίες, γεννήτριες, κομπρεσέρ αέρος) με ελαστικά ελάσματα άνθρακα που περιορίζουν τους τραυματισμούς του δέντρου και των καρπών. Ελάσματα που είναι εφαρμοσμένα στην άκρη περισκοπικών ράβδων μήκους μέχρι και τριών μέτρων. Απαιτούν σχετικά χαμηλά δέντρα και σχετικά ομαλά εδάφη. Η παραγωγικότητά τους είναι σχεδόν ίδια με εκείνη του κλασικού ραβδίσματος και σε συνδυασμό με το κλάδεμα μπορεί να γίνει ακόμη καλύτερη.

Συλλογή με δόνηση

Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην χρήση μιας μηχανής δόνησης του κορμού ή χοντρών κλάδων η οποία μεταδίδεται μέχρι τον πιο μικρό κλώνο. Οι καρποί συλλέγονται σ’ ένα δίχτυ απλωμένο στο έδαφος ή στερεωμένο σαν χωνί πιο ψηλά στον κορμό του δέντρου. Ο δονητής χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το ψέκασμα του δέντρου με ουσίες (γλυκερίνη, τριαιθολαμίνη, ασκορβικό οξύ, κ.ά.) που διευκολύνουν την πτώση του καρπού.

Είναι ιδανικός τρόπος για την συγκομιδή ελαιοποιήσιμων ποικιλιών με βασικό πλεονέκτημα την συλλογή καλής ποιότητας ελιών. Ενώ αποτελούν σημαντικά μειονεκτήματα της μεθόδους αυτής, η απαίτηση ομαλών εδαφών, η διάταξη των ελαιόδεντρων και η δύσκολη μετακίνηση του μηχανήματος.

Απαγορευτικός τρόπος συγκομιδής για τις ελιές Καλαμών ειδικά στα πρώτα στάδια συλλογής τους, επειδή θα πέσουν από το δεντρό και καρποί που δεν θα έχουν ωριμάσει.

Είναι μια μέθοδος που δεν την συναντάμε στην περιοχή μας.

Συλλογή με καροτσάκι

Ταυτόχρονα με την συγκομιδή στις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες γίνεται και το κλάδεμα (ελεύθερο κύπελλο). Το καροτσάκι είναι ηλεκτροκίνητο μηχάνημα που αποσπά τον καρπό από τα κλαδιά που έχουμε κλαδέψει. Το ίδιο μηχάνημα διαχωρίζει τον καρπό από τα φύλλα.

Μάζεμα από το έδαφος

Είναι κι αυτός ένας από τους πιο διαδεδομένους τρόπους συλλογής των ελιών. Συλλέγονται οι καρποί που πέφτουν στο έδαφος από υπερωρίμανση ή από προσβολή ασθενειών.

Μια μέθοδος μαζέματος ελιών που γινόταν κυρίως από γυναίκες τα παλιά χρονιά και η οποία με το πέρασμα των χρόνων αφανίζεται στις περισσότερες περιοχές της χωράς.

Οι δυο λόγοι που κάνει την μέθοδο αυτή πιο οικονομική, όπου αυτή προσφέρεται όπως στα πεδινά εδάφη, είναι το χαμηλό κόστος συλλογής και η πλούσια καρποφορία των δέντρων την επόμενη χρονιά επειδή τα δέντρα δεν υποφέρουν.

Το ελαιόλαδο, όμως, που παράγεται μ’ αυτή την μέθοδο συλλογής είναι κάκιστης ποιότητας.

Αποτελούν επίσης σημαντικά μειονεκτήματα:

• η μεγάλη διάρκεια της συγκομιδής,
• οι φθορές των καρπών έντομα, ζώα και μύκητες,
• η αλλοίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του λαδιού.

Με αυτοματοποιημένα μηχανήματα

Η πλήρης μηχανική συγκομιδή πραγματοποιείται σε δένδρα με μικρό ύψος και υπερπυκνής φύτευσης ώστε να διευκολύνεται η αυτοματοποίηση της συλλογής. Οι ελαιοσυλλέκτες για αυτές τις καλλιέργειες είναι, ουσιαστικά, μια εξέλιξη των γνωστών σταφυλοσυλλεκτών. Οι ελαιοσυλλέκτες έχουν τη δυνατότητα να συλλέγουν μέχρι και δένδρα ύψους άνω των 2.5 μέτρων. Τα μηχανήματα αυτά μπορούν να συγκομίζουν 5 στρέμματα την ώρα και απαιτείται μόλις ένας χειριστής.

Από την εμπειρία που έχει αποκτηθεί από εταιρίες, που έχουν δραστηριοποιηθεί στη Θεσσαλία, φαίνεται ότι το κόστος μηχανικής συγκομιδής είναι μόλις το 1/10 του συμβατικού, ενώ η ποιότητα του προϊόντος αυξάνει. Οι πρώτες τέτοιες γεωργικές εκμεταλλεύσεις δείχνουν να κάνουν απόσβεση σε 5 με 6 έτη (Agrenda, 2009). Η τάση αυτή τη στιγμή είναι οι εταιρίες να προσφέρουν τα κατάλληλα δένδρα για τέτοιου τύπου εκμετάλλευση και οι ίδιες αυτές εταιρίες να αγοράζουν τους ελαιοσυλλέκτες, που στη συνέχεια ενοικιάζουν στους πελάτες τους. Η συγκομιδή, όταν γίνεται με μηχανικό τρόπο, ρίχνει σημαντικά το κόστος. Όμως, οι συνήθως μικρές και κατατετμημένες ιδιοκτησίες στην Ελλάδα δεν δικαιολογούν την αγορά πολύ ακριβών μηχανημάτων, τα οποία θα αποσβεστούν πολύ δύσκολα. Επίσης, ανάλογα με τον ελαιώνα, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν συνδυασμοί συγκεκριμένων μηχανημάτων σε κάθε περίπτωση από αυτές που περιγράφηκαν πιο πάνω. Η λύση για την πλήρη εκμηχάνιση της συγκομιδής θα μπορούσε να αποτελέσει η ενοικίαση μηχανημάτων από εταιρίες ή η οργάνωση συνεταιρισμών, που θα αγοράζουν αυτά τα μηχανήματα και στη συνέχεια θα τα παραχωρούν στα μέλη τους.

Οι τρόποι συγκομιδής ελιών είναι κοινές για όλον τον κόσμο από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Η κάθε περιοχή όμως, και ο κάθε παράγωγος ειδικότερα, διαλέγει την μέθοδο που τον συμφέρει ανάλογα με τις ανάγκες και τις συνθήκες συγκομιδής του.

Καθώς τα χρονιά περνάνε η τεχνολογία εξελίσσεται σε όλους τους κλάδους με αποτέλεσμα νέοι μηχανοποιημένοι τρόποι συγκομιδής ελαιοκάρπων να παρουσιάζονται στο προσκήνιο με σκοπό την μείωση του κόστους συγκομιδής και την καλύτερη ποιότητα καρπών κατά την συλλογή τους.

Τέλος, οι τρόποι συγκομιδής που επικρατούν, κυρίως, στην περιοχή μας είναι συλλογή με τα χεριά στις βρώσιμες ποικιλίες (Καλάμων και Κονσερβολιά) και συλλογή με ραβδισμούς και καροτσάκι σε όλες τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες.

Όλα τα άρθρα σε αυτή την ιστοσελίδα προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα. Απαγορεύεται ρητά η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, διανομή ή μετάδοση του περιεχομένου χωρίς την προηγούμενη γραπτή συγκατάθεση του συντάκτη. Για οποιαδήποτε χρήση του υλικού, παρακαλούμε επικοινωνήστε με τον διαχειριστή της ιστοσελίδας.